Plamęta — postać demoniczna występująca w XIX-wiecznych wierzeniach w okolicach Tamobrzega, identyfikowana najprawdopodobniej z gospodarczykiem lub psotnym złośliwym chochlikiem domowym.

...drobne monstrum w postaci niemal człowieczej, zupełnie nagiej i z rzadka porośniętej włosem, o dużej głowie, roześmianych szeroko ustach, z rękami zakończonymi ptasimi szponami, w mięjsce zaś stop posiadał racice. Zawsze ukrywał się pod „sarninową miotłą" (wykonaną z pędów żarnowca miotlastego Sarothamus scopatius L). Chociaż dla ludzi był niewidoczny, to jednak podstępnie przeszkadzał w pracy, naprzykład „podstawiał nogę" przechodzącego, że ten się "wywrócił i rozsypał zboże albo wylał mleko"...

"Wciąż psocił i robił nieporządek w gospodarstwie. Czasami wystarczyło wziąć miotłę, pode którą on siedział i wywijając nią na wszystkie strony odpędzić płamętę z tego miejsca. Kiedy jednak uparcie psocił nadal «żegnano się krzyżem i opuszczano owe pomieszczenie»"

Wilhelm Gaj-Piotrowski "Duchy i demony w wierzeniach ludowych
z okolic Stalowej Woli, Rozwadowa i Tarnobrzega" (1459; 855: s.348-349)

Płamęta to niewielkie stworki domowe ukrywające się zazwyczaj pod miotłą, z gałęzi żarnowca. Gołe, pokraczne ciałko zwieńczone nieproporcjonalnie wielką glową, rzadkie owłosienie, małe kopytka zamiast stóp i szeroki uśmiech — wszystko to nadawało im komicznego wyglądu, co całkowicie zgało się z ich charakterem. Płamęta uwielbiały bowiem wszelkie psoty — przeszkadzały w domowych pracach, przewracały sprzęty, rozlewaly mleko i podstawiały nogę domownikom. Pojawiały się gromadnie, dlatego ich niewinne z pozoru figle z czasem stawały się bardzo uciążliwe. Natrętów przepędzano więc w końcu z domu, wywijając energicznie zamieszkaną przez nich miotłą i czyniąc przy tym znak krzyża.

Paweł Zych, Witold Vargas "Bestiariusz słowiański", T.2 (1219: s.144)